بهار بدون کمردرد: فیزیوتراپی در سفرهای نوروزی
بهار بدون کمردرد: فیزیوتراپی در سفرهای نوروزی
نوروز، این جشن باستانی و پررنگونگار ایرانی، سرشار از لحظههای شاد و برنامههای مفرح است. از دیدوبازدیدهای خانوادگی و دورهمیهای دوستانه گرفته تا سفرهای جادهای به شهرهای تاریخی یا طبیعت بکر، تعطیلات عید اغلب برای ما همیشگی نیست و سالی یکبار فرصت چنین گردش و استراحتی را داریم. با این حال، همین روزهای شلوغ و پرجنبوجوش میتواند برای بسیاری از افراد (بهویژه کسانی که سابقهی کمردرد یا مشکل در مفاصل دارند) همراه با ناراحتی جسمی باشد. وقتی صحبت از کمر میشود، شاید دلواپسترین بخش تعطیلات برای عدهای – از خانهتکانیهای طولانی تا نشستنهای مداوم در ماشین یا هواپیما – همه چیز میتواند به کمردرد دامن بزند.
دسترسی سریع
در این بخش، تلاش میکنیم با نگاهی فیزیوتراپیمحور به دور از اصطلاحات پیچیدهی پزشکی، به شما نشان دهیم چگونه میتوان نوروز را بدون کمردرد سپری کرد. از اهمیت ورزشهای سبک و منظم تا شیوهی صحیح نشستن در سفرهای طولانی و عادات سالمی که در دیدوبازدیدهای عید میتوان رعایت کرد، همه را مرور خواهیم کرد. همچنین، به اشتباهات رایجی که زمینهساز کمردرد میشوند میپردازیم؛ اشتباهاتی مثل بلندکردن بار سنگین بدون رعایت فرم درست یا نشستنهای طولانی بدون استراحت.
چرا کمردرد در ایام نوروز رایجتر میشود؟
نگاهی به سبک زندگی ما ایرانیان در روزهای منتهی به سال نو و تعطیلات نوروزی نشان میدهد عواملی وجود دارند که میتوانند منجر به تشدید کمردرد شوند:
خانهتکانی مفصل: شستن فرش و پرده، جابهجاکردن مبلمان، خم و راست شدن مکرر برای پاککردن زوایای خانه. اگر اصول درست جابهجایی اجسام و خمشدن رعایت نشود، فشار فراوانی به کمر وارد میشود.
نشستنهای طولانی در دیدوبازدیدها: چه در خانهی اقوام و چه در مسیرهای مسافرت، مکرراً ممکن است ساعتها در حال نشستن بیتحرک باشیم. وضعیت نامناسب نشستن فشار مداومی بر مهرههای کمری وارد میکند.
خودداری از ورزش: اغلب مردم تصور میکنند تعطیلات یعنی رهاکردن تمام عادات ورزشی. در نتیجه عضلات پشتی و شکمی که از ستون فقرات حمایت میکنند، ضعیفتر و مستعد درد میشوند.
رژیم غذایی سنگین: پرخوری در میهمانیها وزن بدن را بالا میبرد یا باعث احساس سنگینی و فشار بیشتر بر کمر میشود، بهخصوص اگر اضافهوزن دارید.
بنابراین، میتوان گفت کمردرد در نوروز لزوماً ناشی از بیماری حاد نیست؛ بلکه پیامد طبیعی تغییر سبک زندگی ما در این ایام محسوب میشود.
اصول ابتدایی فیزیوتراپی در مقابله با کمردرد
فیزیوتراپی در سادهترین بیان، علم و هنر بهبود عملکرد حرکتی و پیشگیری از دردهای اسکلتی ـ عضلانی است. چند اصل پایهای وجود دارد که با رعایت آنها میتوانید در تعطیلات نوروز (و البته تمام سال) از بروز کمردرد ممانعت کنید:
فعالیت بدنی منظم: حتی حرکتهای ساده مانند پیادهروی کوتاه یا انجام حرکات کششی میتواند عضلات را فعال نگه دارد و از خشکی مفاصل جلوگیری کند.
تقویت عضلات مرکزی: عضلات شکم و کمر (بخش مرکزی بدن) نقش اساسی در حمایت از ستون فقرات دارند. اگر این عضلات ضعیف باشند، احتمال کمردرد بالا میرود.
اصلاح وضعیت نشستن و ایستادن: نشستن بهصورت قوزکرده، خوابیدن روی تشکهای غیراستاندارد یا ایستادن طولانی بدون تغییر وضعیت، از جمله عوامل تشدید کمردرد است.
استفاده از وسایل کمک حرکتی در صورت نیاز: در افرادی که آرتروز دارند یا سابقهی جراحی کمری، یک عصای طبی یا کمربند حمایتکننده میتواند بهطور مؤثری فشار اضافی را کاهش دهد.
اما بیایید وارد جزئیات شویم و ببینیم در تعطیلات نوروز ــ از خانهتکانی گرفته تا مسافرت ــ چگونه میتوان این اصول را بهکار بست.
پیشگیری از کمردرد در خانهتکانی عید
یکی از کارهایی که در روزهای پایانی اسفند برای بسیاری اجتنابناپذیر است، تمیزکاری مفصل خانه. حرکتهایی چون شستوشوی فرش، جابهجایی وسایل سنگین، گردگیری نقاط بلند و کمتوانی در همکاری ممکن است فشار نامناسبی بر کمر وارد کند. با رعایت نکات زیر، احتمال درد و آسیب را به حداقل برسانید:
تقسیم کارها: اصرار نداشته باشید همهی کارهای سنگین را در یک روز انجام دهید. مثلاً شستن فرش را به روز خاصی محدود کنید و جابهجایی مبلمان را به زمانی دیگر؛ با استراحتهای منظم میانشان.
روش صحیح بلندکردن اجسام: پاها را خم کنید و کمر را صاف نگه دارید، جسم را نزدیک بدن بگیرید، سپس با نیروی پاها بلند شوید. بلندکردن از کمر خمیده، رایجترین اشتباه منجر به دیسک کمری است.
استفاده از چهارپایه یا نردبان مطمئن: برای پاککردن کابینتهای بالایی یا نصب پردههای عید، بهتر است از چهارپایهی پایدار استفاده کنید و روی انگشتان پا نایستید. در صورت رعایت نکردن این نکته، سقوط یا کشیدگی ناگهانی عضلات محتمل است.
استراحتهای مرتب: بعد از یک ساعت خانهتکانی، پنج تا ده دقیقه حرکات کششی کمر و پا انجام دهید. این کار به خونرسانی عضلات کمک میکند و از سفتی مفاصل جلوگیری مینماید.
نشستنهای طولانی در مهمانیها؛ راهکارهای فیزیوتراپی
هنگام دیدوبازدید، ممکن است ساعتها روی مبل یا صندلی بنشینید و به گپوگفت با اقوام بپردازید. چنین نشستنهای طولانی برای افراد مبتلا به کمردرد، حتی خطرناکتر از بلندکردن اجسام سنگین است. بیایید ببینیم چه میتوان کرد:
انتخاب صندلی مناسب: اگر صاحبخانه هستید، صندلیهایی با تکیهگاه کمری (Lumbar Support) برای مهمانان خود تدارک ببینید. اگر مهمان هستید، از میزبان اجازه بگیرید که یک بالش کوچک یا حوله رولشده پشت کمرتان قرار دهید.
تغییر وضعیت: هر نیمساعت الی ۴۵ دقیقه یک بار، از جای خود برخیزید، چند قدم راه بروید، حرکات کششی دست و کمر را انجام دهید و بعد بنشینید. نشستن مداوم، ریسک اسپاسم عضلانی و کمردرد را بالا میبرد.
وضعیت مناسب پاها: پاها را روی هم نیندازید یا زیاد زیر صندلی جمع نکنید. کف پاها را روی زمین بگذارید یا از چهارپایهی کوچک استفاده کنید تا زاویهی زانوها نزدیک ۹۰ درجه بماند. این حالت فشار بر کمر را کم میکند.
پرهیز از تشک یا مبل خیلی نرم: اگر مبل بیشازحد نرم باشد، کمر در وضعیت خمیده فرو میرود. انتخاب مبلی نسبتاً سفت و بالشتک کمر، ایدهآلتر است.
بدون کمردرد در ماشین و هواپیما
تعطیلات نوروزی با جادههای شلوغ و سفرهای طولانی برای دیدار اقوام یا بازدید از مناطق تفریحی همراه است. نشستن طولانی در ماشین یا هواپیما احتمال کمردرد را بالا میبرد. برای پیشگیری:
تنظیم صندلی راننده: اگر شما رانندگی میکنید، پشتی صندلی را طوری تنظیم کنید که کمرتان کاملاً حمایت شود. زاویهای بین ۱۰۰ تا ۱۱۰ درجه پشتتان با ران. زانوها نیز کمی بالاتر از سطح لگن باشند (اگر لازم بود از بالشتک نرم زیر باسن استفاده کنید).
استفاده از استراحتهای میانراهی: حتی اگر مقصدتان نزدیک هم باشد، بعد از دو ساعت رانندگی یا نشستن، حتماً در جایی امن توقف کنید و کمی راه بروید. چند حرکت کششی برای عضلات پشت و پا انجام دهید.
حمایت گردن: ممکن است افراد بدون مشکل کمر، در طول سفر ناگهان به درد گردن دچار شوند. استفاده از بالشتک گردنی یا استراحت منظم میتواند از این مشکل جلوگیری کند.
رژیم غذایی سبک: خوردن غذای سنگین در میان مسیر و نشستن طولانیمدت، به انقباض و دردهای مزمن پشتی ـ شکمی منجر میشود. تلاش کنید وعدههای غذایی را سبکتر و مکررتر میل کنید.
تمرینات ساده برای مهار کمردرد در تعطیلات نوروز
اگر میخواهید کمردرد را مهار کنید یا از آن پیشگیری کنید، چند حرکت سادهی فیزیوتراپی را میتوانید حتی در منزل اقوام یا هتل محل اقامت انجام دهید:
کشش همسترینگ نشسته: روی صندلی بنشینید، یک پا را جلو بیاورید و صاف کنید، سپس از مفصل لگن بهآرامی خم شوید تا کشش پشت ران حس شود. این حرکت از سفتی همسترینگ پیشگیری کرده و کمر را سبکتر میکند.
پل (Bridge): اگر در خانه یا اقامتگاه فضا دارید، به پشت روی زمین دراز بکشید، زانوها خم و کف پا روی زمین باشد، سپس لگن را بهآرامی بالا ببرید و چند ثانیه نگه دارید. این حرکت عضلات کمری و باسن را تقویت میکند.
کشش گربه ـ شتر (Cat-Camel): روی چهار دستوپا قرار گیرید، بهآرامی کمر را قوس دهید (مثل گربه)، سپس شکم و کمر را پایین ببرید (مثل شتر). ریتم آرام و ملایم داشته باشید تا عضلات پشت گرم و منعطف شوند.
چرخش لگن در حالت نشسته: در صندلی، دستها روی ران، پشت صاف؛ بهآرامی قسمت لگن و تنه را به یک سمت بچرخانید و ۵ ثانیه مکث کنید، سپس سمت دیگر. چرخشهای ملایم، مهرههای کمری را از خشکی و گرفتگی دور میکنند.
این حرکات را روزی دو الی سه بار در تعطیلات نوروز تکرار کنید؛ نتیجه را در حس رهایی از درد و نشاط بدنی خواهید دید.
چند عادت کوچک سودمند در تعطیلات
پیادهروی کوتاه روزانه: حتی اگر در سفر هستید، روزی ۲۰ تا ۳۰ دقیقه قدمزدن ملایم در فضای باز میتواند عضلات کمر و پا را فعال نگه دارد.
خوابیدن با بالش مناسب: در هتل یا خانهی اقوام، بالشهای خیلی نرم یا خیلی سفت ممکن است گردنتان را اذیت کند و به کمرتان هم فشار نامناسب وارد کند. سعی کنید اگر حساس هستید، بالشتک خودتان را همراه ببرید.
نوشیدن آب کافی: کمآبی باعث کاهش آب دیسکهای بینمهرهای و افزایش خشکی مفاصل میشود. در ایام عید که مصرف قهوه، چای و شیرینیها بالا است، بدن مستعد کمآبی میشود.
اجتناب از حمل کیف یا ساک سنگین روی یک شانه: بار را متعادل توزیع کنید یا از کوله به صورت دو شانه استفاده کنید.
روانشناسی کمردرد در تعطیلات؛ نگذارید درد مانع شادی شود
ممکن است با خود بگویید «من همیشه کمرم درد دارد، تعطیلات هم فرقی نمیکند، باید گوشهای بخوابم و نمیتوانم از سفر یا مهمانی لذت ببرم.» اما از نگاه روانشناختی، هرچه فرد احساس منفعلبودن و بیتوانی داشته باشد، درد را بیشتر حس میکند. توصیهی متخصصان آن است که:
فعالیت اجتماعی: با رعایت اصول فیزیوتراپی و نکات یادشده، بهتر است در دورهمیها شرکت کنید. انزوا اغلب درد را تشدید میکند.
شادی و خنده: مطالعهها نشان میدهد خنده و نشاط میتوانند آستانهی درد را بالا ببرند. ایام عید بهترین فرصت برای خندههای گروهی و تماشای فیلمهای شاد خانوادگی است.
برنامهی منظم استراحت و تحرک: اجازه ندهید تعطیلات شما را تماماً به خوابیدن بکشد. خواب زیاد، گاهی خود موجب خشکی و درد عضلات میشود. چرخهی خواب منظم و تحرک سبک، تعادلی ایدئال است.
نقش وسایل کمکی در کاهش کمردرد
در برخی موارد، افراد به توصیهی پزشک یا بنا به راحتی خود، از ابزارهایی برای حمایت کمر یا توزیع وزن بهره میبرند:
کمربند طبی یا پشتبند: مخصوصاً کسانی که کمردرد مزمن دارند یا در خانهتکانی مجبور به جابهجایی نسبی وسایلاند، با نظر متخصص میتوانند از کمربند طبی سبک استفاده کنند تا فشار موضعی بر مهرههای کمری کم شود.
عصای چوبی: اگر درد بیشتر در ناحیهی کمر و زانو باشد، یک عصا که ۱۰ تا ۲۰ درصد وزن بدن را بگیرد، کمک شایانی میکند. البته ارتفاع و ارگونومی باید طبق دستور پزشک تنظیم شود.
زیرپایی کوچک: هنگام نشستن طولانی، زیر پا گذاشتن یک زیرپایی کوتاه، زاویهی لگن و زانو را اصلاح کرده و از افزایش قوس کمر جلوگیری میکند.
خانهتکانی ذهن در بهار
بهار فقط خانهتکانی فیزیکی نیست؛ کمردرد هم گاه حاصل سبک زندگی ناسالم یا افکار منفی دربارهی توانایی بدن است. چه خوب که همگام با طراوت طبیعت، ما هم ذهنیت «بیحرکتی و ترس» را کنار بگذاریم و با رعایت نکات علمی ـ فیزیوتراپی، زندگی روزمره را فعالتر سازیم. هر چقدر عضلات شکمی و کمری قویتر باشد، احتمال درد کمتر و کیفیت زندگی بالاتر خواهد بود. در تعطیلات نوروزی که قرار است روزهای مفرح و خاطرهانگیزی بسازیم، درد مزمن کمر واقعاً ناخوشایند است و میتواند همهی برنامهها را تحتالشعاع قرار دهد. اما اگر کمی از عادات نادرست فاصله بگیریم (مثل نشستنهای طولانی بدون وقفه یا بلند کردن بار سنگین با کمر خمیده) و چند دقیقه در روز حرکات سبک ورزشی انجام دهیم، نتیجه شگفتانگیز خواهد بود؛ انرژی مثبت بیشتر، نشاط در مهمانیها و لذت از سفرهای بهاری در کنار عزیزان.
اگر در کنار رعایت نکات فیزیوتراپی به این نتیجه رسیدید که وجود یک عصای چوبی زیبا و ارگونومیک میتواند در ایام نوروز همراه مطمئنی برایتان باشد یا هدیهای ماندگار برای بزرگان خانواده باشد، گالری عصادست گزینهی ایدئالی است. این مجموعهی تخصصی با عرضهی انواع عصاهای چوبی (از طرحهای سنتی و منبتکاری گرفته تا نمونههای ساده و مدرن)، ضمن تنظیم ارتفاع طبق قد و شرایط کاربر، مشاورهی دقیق ارائه میدهد تا عصایی متناسب با نیاز و سلیقهتان بیابید. با مراجعه به گالری عصادست، میتوانید در آستانهی بهار، گزینشی داشته باشید که هم حمایت جسمی برایتان فراهم کند و هم نشانهای از ذوق هنری و احترام به اصالت چوب باشد.
چه امتیازی به اطلاعات این صفحه میدهید؟
میانگین امتیازات 4.4 / 5. تعداد ثبت شده: 10
تا به حال امتیازی ثبت نشده است! اولین نفر شما باشید.
We are sorry that this post was not useful for you!
Let us improve this post!
Tell us how we can improve this post?